Plik Wicekrólestwo Peru był to jeden z podmiotów politycznych i administracyjnych, które Imperium Hiszpańskie stworzyło w swoich amerykańskich koloniach po podboju. Po podbiciu Imperium Inków i po kilku latach naznaczonych konfliktem między zdobywcami, król wydał w 1534 roku dekret królewski, na mocy którego utworzył wicekrólestwo.
Terytoria, które obejmowały Wicekrólestwo Peru, były bardzo rozległe. W szczytowym okresie obejmował dzisiejsze Peru, Ekwador, Boliwię, Kolumbię, część Argentyny i Chile. Później, po reformach Burbonów, stracił część swoich dominacji na rzecz nowych wicekrólestw.
Przed tym rozbiorem, który spowodował, że stracił część na znaczeniu, wicekrólestwo było główną własnością imperium hiszpańskiego. Bogactwo, które wytworzyła, a zwłaszcza minerały wydobywane z jej złóż górniczych, przyniosło wielkie korzyści hiszpańskiej koronie..
Na początku XIX wieku, podobnie jak na pozostałej części kontynentu, następowały po sobie bunty przeciwko metropolii, co doprowadziło do wojny, w której uczestniczyły również wojska z Río de la Plata. Po kilku latach konfliktu poszczególne terytoria Wicekrólestwa deklarowały swoją niepodległość.
Indeks artykułów
Hiszpanie zakończyli militarny podbój Peru w 1534 roku, kiedy to zdobywcy dowodzeni przez Francisco Pizarro zajęli miasto Cuzco. W ten sposób Imperium Inków zniknęło, a hiszpańskie rządy zaczęły się na jego starożytnych ziemiach..
Wkrótce po osiągnięciu celu zdobywcy zaczęli się ścierać. Spory o to, kto powinien sprawować władzę i który obszar będzie odpowiadał każdemu z nich, sprawiły, że Pizarro i jego partner Diego de Almagro walczyli ze sobą od 1537.
Almagro został stracony przez swoich rywali w 1538 roku, ale to nie zakończyło wojny. W ten sposób jego syn Almagro, młody człowiek, zdołał pomścić swoją śmierć, gdy jego zwolennicy zamordowali Pizarro w 1541 roku. Almagristas natychmiast wyznaczył swojego przywódcę na gubernatora Peru i zbuntował się przeciwko władzom wyznaczonym przez króla Hiszpanii..
Ostatecznie Diego de Almagro el Mozo został pokonany w bitwie pod Chupas. Po sądzeniu za zdradę został skazany na śmierć.
Ten trwający jeszcze dłużej konflikt był główną przyczyną powstania Wicekrólestwa. Król chciał między innymi zakończyć spory o władzę na tym terenie.
Oprócz próby umocnienia swojej władzy, Korona próbowała zaprzestać nadużyć wobec tubylców w kolonii. W tym celu Carlos I ogłosił tak zwane Nowe Prawa, za pomocą których utworzył Królewski Sąd, aby wymierzać sprawiedliwość w sprawach cywilnych i karnych. Te prawa zabraniały pracy przymusowej Indian i zniosły dziedziczne encomiendas.
Wkrótce po ogłoszeniu tych praw, w 1542 r., Król zlikwidował dawne gubernatorstwa Nueva Castilla i Nueva León. W jego miejsce stworzył Wicekrólestwo Peru. Jej stolica została założona w Limie, zwanej wówczas Miastem Królów. Pierwszym namiestnikiem był Blasco Núñez de Vela
Blasco Núñez Vela został oficjalnie mianowany wicekrólem 1 marca 1534 r. Jednak jego autorytet został znacznie ograniczony, ponieważ zwolennicy Pizarro i Almagro (obaj już nieżyjący) kontynuowali wojnę o władzę..
Ostatecznie Gonzalo Pizarro zamordował Núñeza Vela, wywołując gniew Korony Hiszpańskiej. Carlos I wysłał Pedro de la Gasca do Wicekrólestwa pod tytułem Rozjemcy. Jego misją było zakończenie konfliktu i ustabilizowanie terytorium.
Będąc w Peru, La Gasca zaczął przekonywać zwolenników Pizarro, by go opuścili. Jego taktyka okazała się skuteczna, ponieważ kapitanowie Gonzalo Pizarro przeszli na stronę Rozjemcy, kiedy w 1548 r. Mieli stawić czoła bitwie pod Cuzco..
Klęska Pizarro była miażdżąca, został schwytany i stracony za zdradę króla..
Oprócz swojej głównej misji, Pedro de la Gasca miał również zadanie przywrócenia porządku. Aby to zrobić, odzyskał zamówienie i rozprowadził je za pośrednictwem „Dystrybucji Guaynamarina”.
Podział ten miał na celu zakończenie nadużyć rdzennej ludności, wyznaczając urzędnika państwowego odpowiedzialnego za przydzielanie pracowników do każdego wyzysku. Jednak w praktyce nie zakończyło to sytuacji nadużyć i częściowo niewolnictwa..
Następnym wicekrólem, mianowanym w 1551 r., Był Antonio de Mendoza y Pacheco, który zajmował to samo stanowisko w Nowej Hiszpanii..
Próby przywrócenia stabilności wicekrólestwu Peru zakończyły się niepowodzeniem, aż do mianowania na wicekróla Francisco Álvareza de Toledo. Jego mandat w latach 1569-1581 uważany jest za najbardziej efektywny w całej historii tego terytorium, dzięki któremu udało się ustanowić ramy polityczne, które miały rządzić tym obszarem przez wiele lat..
Gdy tylko dotarł do tego, co miało być jego domeną, Álvarez de Toledo zaczął studiować wszystko, co wydarzyło się w poprzednich latach, a także stosowaną politykę. Po przeanalizowaniu informacji zaczął poprawiać błędy.
Jego pierwszym krokiem było odwiedzenie różnych obszarów Wicekrólestwa w celu zarejestrowania zasobów ludzkich i materialnych, które posiadał. Po uzyskaniu liczby możliwych dopływów stworzył redukcje, ludy tubylcze składające się z około pięciuset rodzin. Pomogło mu to obliczyć podatki, które musieli zapłacić.
W podobny sposób promował mitę, aby lepiej rozprowadzać prace rdzennych mieszkańców. W ten sposób wysłał siłę roboczą do kopalni Potosí, bardzo bogatego złoża srebra. Zrobił to samo z kopalniami Huancavelica, z których wydobywano rtęć, materiał niezbędny do obróbki srebra..
Po utrwaleniu Wicekrólestwa to Indianie Mapuche stali się ich największym wyzwaniem. Przez długi czas musiał wydawać duże sumy pieniędzy na wysyłanie żołnierzy do Arauco, gdzie Mapuche nie akceptowali hiszpańskich rządów. Tylko w 1662 r. Rząd wicekróla wysłał 950 żołnierzy i wydał na tę wojnę 300 000 pesos.
Oprócz tego ucierpiał na skutek ataków korsarzy i piratów. Aby temu zapobiec, przeprowadzono ufortyfikowanie jego najważniejszego portu: Callao.
W Hiszpanii nastąpiła zmiana w rządzącej dynastii, która wpłynęła na jej amerykańskie kolonie. Tym samym Dom Burbonów podjął w XVIII wieku szereg reform zmierzających do ograniczenia władzy lokalnych władz Wicekrólestwa i wzmocnienia kontroli sprawowanej przez metropolię..
Wśród najważniejszych zmian wyróżnia się wprowadzenie systemu administracji miejskiej, eliminującej sędziów i burmistrzów. Ponadto, dążąc do maksymalizacji korzyści ekonomicznych, Korona wzmocniła strukturę finansów publicznych.
W związku z reformami wprowadzonymi przez Burbonów, wicekrólestwo Peru zmniejszyło jego terytoria. Dwa duże regiony tego samego zostały oddzielone królewskim porządkiem, pojawiając się dwie nowe wicekrólestwa: Nueva Granada w 1717 i Río de la Plata, utworzone w 1776.
Ta okoliczność sprawiła, że Wicekrólestwo Peru straciło na znaczeniu jako gospodarcze centrum hiszpańskiego imperium..
Kilka decyzji podjętych przez Koronę spowodowało, że Wicekrólestwo straciło na znaczeniu komercyjnym. Pierwszy z nich ograniczył ruch handlowy portu Callao, umożliwiając innym portom południowoamerykańskim ustanowienie bezpośrednich szlaków handlowych z półwyspem..
Ponadto, po oddzieleniu Río de la Plata, na którym znajdowały się ważne porty Buenos Aires i Montevideo, Callao było przeznaczone tylko na drugorzędne trasy przez Pacyfik..
Wszystko to spowodowało, że Lima straciła status głównego miasta kolonii hiszpańskich w Ameryce. Wreszcie gospodarka Wicekrólestwa poniosła wielką stratę, gdy Potosí, a tym samym jego kopalnie srebra, uzależniły się od Wicekrólestwa Río de la Plata w 1776 r..
XIX wiek to koniec hiszpańskiej obecności w Ameryce. Ruchy rewolucyjne rozprzestrzeniły się na wszystkie kolonie, w tym w Wicekrólestwo Peru, mimo że wicekról José de Abascal y Sousa próbował zamienić to terytorium w centrum oporu przeciwko niezależnikom..
Władzom udało się na przykład powstrzymać postęp rewolucji argentyńskiej, podbić Chile i stłumić powstania w Quito i Cuzco.
Jednak Guayaquil ogłosił swoją niepodległość w 1820 roku, częściowo dzięki pomocy Gran Colombia Simóna Bolívara..
Walka o niepodległość nasiliła się w drugiej dekadzie XIX wieku. Armia Andów pokonała rojalistów, a Chile ogłosiło niepodległość w 1818 r. To pozwoliło Chilijczykom sprzymierzyć się ze Zjednoczonymi Prowincjami Río de la Plata i zorganizować wyprawę wojskową pod dowództwem José de San Martín..
Wojska rebeliantów zajęły port Pisco, na południe od Limy, 8 września 1820 r. To był punkt zwrotny, od którego wiele prowincji Wicekrólestwa zaczęło ogłaszać niepodległość od Hiszpanii. Ostatecznie San Martín wkroczył do Limy w 1821 roku i 28 lipca tego roku ogłosił niepodległość Peru..
Hiszpański ruch oporu przeniósł stolicę Wicekrólestwa do Cuzco i próbował utrzymać swoją władzę na terytoriach niepodległych. Bitwa pod Ayacucho w 1824 roku zakończyła się zwycięstwem Sucre nad rojalistami, co oznaczało koniec Wicekrólestwa Peru.
Następnie, 7 kwietnia, Górne Peru uzyskało niepodległość i zostało przemianowane na Republikę Boliwii. Ostatnie obszary hiszpańskiego oporu militarnego, w Callao i Chiloé, zostały pokonane w styczniu 1826 roku..
Wicekrólestwo Peru, podobnie jak reszta utworzonych w Ameryce, było kierowane przez wicekróla, bezpośredniego przedstawiciela hiszpańskiego monarchy w terenie. Ponadto utworzono inne osobistości władz lokalnych.
W pierwszych latach Wicekrólestwa tworzone instytucje były dość nieefektywne. Organizacja polityczno-administracyjna zaczęła funkcjonować dopiero po mianowaniu Francisco de Toledo, piątego wicekróla.
Hiszpański monarcha był najwyższym autorytetem na wszystkich terytoriach Cesarstwa. Będąc systemem absolutystycznym, król był depozytariuszem wszystkich władz państwa.
Ciało to zostało stworzone w 1524 roku przez króla Karola I, po podboju Meksyku przez Hernána Cortésa. Oficjalna nazwa była Królewska i Najwyższa Indii, a jej funkcje miały służyć do administrowania koloniami hiszpańskiej korony w Ameryce.
Tym samym Rada była najwyższą instytucją sądowniczą w koloniach i odpowiadała za powoływanie władz wicekrólestwa, chociaż to król miał ostatnie słowo..
Postać wicekróla była reprezentacją króla Hiszpanii w wicekrólestwo. Na terytoriach kolonialnych był najwyższym autorytetem odpowiedzialnym za wymierzanie sprawiedliwości, zarządzanie sprawami gospodarczymi i popieranie ewangelizacji rdzennej ludności. Jego wybór odbywał się prawie zawsze na wniosek Rady Indii.
W Peru wicekrólowie rezydowali w stolicy, Limie. W okresie długiego istnienia Wicekrólestwa to stanowisko piastowało 40 mężczyzn.
Audiencia była najwyższym sądem Wicekrólestwa w sprawach, które dotyczyły spraw rządowych. Przewodniczył jej wicekról, któremu towarzyszyli oidores.
W zależności od kategorii istniały dwa rodzaje odbiorców. Do najważniejszych należała publiczność wicekróla, np. Ta z siedzibą w Limie. Resztę, która polegała na pierwszym, nazywano Przesłuchaniami Podrzędnymi. W Wicekrólestwo Peru powstało osiem Royal Audiences.
Wicekrólestwo Peru zostało administracyjnie podzielone na obszary zwane miasteczkami. Istniały dwa typy, ponieważ do miasteczek hiszpańskich dołączyły w 1569 r. Indiańskie miasta. Te drugie podlegały pierwszemu.
Rada Indii była odpowiedzialna za mianowanie wysokiego urzędnika do zarządzania gminami. Zadania tego typu organu zarządzającego polegały na administrowaniu ich terytoriami, utrzymywaniu porządku. Podobnie musieli pobierać podatki od swoich mieszkańców i egzekwować prawa.
W ramach reform Burbonów Karol III zdecydował się zlikwidować gminy w 1784 roku. Jedną z przyczyn takiego działania było powstanie pod przewodnictwem Túpaca Amaru II. W jego miejsce monarcha ustanowił intencje.
Początkowo w Wicekrólestwo Peru było siedem gmin: Trujillo, Lima, Arequipa, Cusco, Huamanga, Huancavelica i Tarma. Kilka lat później władze miasta Puno dołączyły do Wicekrólestwa.
Ta lokalna instytucja była podobna do dzisiejszych ratuszy. Byli odpowiedzialni za zarządzanie gminami, a na ich czele stanęło dwóch burmistrzów wybieranych co roku.
Jedną z taktyk stosowanych przez Hiszpanów w celu ułatwienia im dominacji nad podbitym terytorium było skorzystanie z usług starożytnych przywódców Inków na szczeblu lokalnym..
Wśród instytucji, które zdecydowali się utrzymać, był curacazgo, zwyczaj wybierania wodza dla każdego ayllu lub społeczności. Ten wódz nazywał się curaca, chociaż Hiszpanie nazywali go kacykiem. Podczas Wicekrólestwa curacas podlegali poprawionemu hiszpańskiemu.
Kolejną postacią Inków, która pozostała, był varayoc. Był to organ cywilny odpowiedzialny za administrację miasta, funkcję podobną do funkcji burmistrzów..
Jedną z osobliwości Wicekrólestwa Peru było utworzenie dwóch republik: hiszpańskiej i indyjskiej. Obie zostały ustanowione przez nowe prawa z 1542 r., Ogłoszone przez Karola I..
Społeczeństwo tamtych czasów, podobnie jak to miało miejsce w pozostałych koloniach amerykańskich, było całkowicie fundamentalne. W praktyce istniała klasa rządząca złożona z hiszpańskich białych i, w mniejszym stopniu, z białych urodzonych już w kolonii (criollos) oraz niższa klasa złożona z pozostałych.
W Republice Hiszpańskiej istniały trzy dobrze zdefiniowane klasy społeczne. Na szczycie byli Hiszpanie przybywający z półwyspu. To oni zajmowali główne stanowiska w Wicekrólestwu.
Po Hiszpanach umieszczono Kreolów, którzy urodzili się w Wicekrólestw. Z biegiem czasu ich sytuacja ekonomiczna zaczęła się poprawiać i byli bohaterami wojen o niepodległość..
Wreszcie byli tacy, którzy choć byli Hiszpanami czy Kreolami, nie mieli wielkiego majątku. Była to klasa średnia, oddana zawodom takim jak prawo, medycyna czy handel, nie zapominając o wojskowych i niższych rangą urzędnikach..
W Republice Indian istniała również klasa wyższa, utworzona przez curacas. Wielu z nich było potomkami starej rdzennej klasy rządzącej i musiało zgłosić się do władz hiszpańskich.
Niektóre z ich przywilejów to zwolnienie z płacenia podatków, posiadanie ziemi oraz możliwość otrzymywania specjalnego wykształcenia w szkołach kacyków..
Poniżej tej rdzennej szlachty znajdowali się Hatunrunowie, Indianie. Chociaż była to większość, była to najbardziej wyzyskiwana klasa w Wicekrólestwu. Prawa, które ich chroniły, nigdy nie weszły w życie w terenie.
Na przestrzeni wieków Hiszpanie i rdzenni mieszkańcy mieszali się, tworząc różne kasty. Nie uważano ich ani za Hiszpanów, ani za rdzennych mieszkańców, więc prawnie nie istniały.
Chociaż było ich znacznie więcej. najczęstszymi kastami lub mieszankami w Wicekrólestwo były:
- El Mestizo, skrzyżowanie białych i Indian.
- El Zambo, skrzyżowanie Indian z czarnymi.
- El Mulato, skrzyżowanie czerni i bieli.
Najbardziej pokrzywdzoną społeczną i rasową klasą Wicekrólestwa byli czarni sprowadzeni z Afryki jako niewolnicy. Ich przeznaczeniem była praca w rolnictwie i kopalniach, aby zastąpić malejącą rdzenną siłę roboczą, zdziesiątkowaną przez epidemie i nadużycia..
Afrykańscy niewolnicy byli uważani za towar i można ich było kupować i sprzedawać. Mieli się tylko z tubylcami.
Podstawą gospodarki w Wicekrólestwo Peru było górnictwo, rolnictwo, hodowla i handel.
W XVI i przez większą część XVII wieku górnictwo stało się najważniejszą działalnością gospodarczą wicekrólestwa. Już w XVIII wieku wraz ze zmianami terytorialnymi uzyskany majątek zaczął podupadać.
Historycy wyróżniają dwa różne okresy związane z górnictwem. Pierwsza, datowana do faktycznego ustanowienia Wicekrólestwa, charakteryzowała się intensywnym wydobyciem oraz zawłaszczaniem i podziałem dóbr..
Drugi okres rozwinął się od rozporządzeń z 1542 r., Kiedy utworzono wicekrólestwo. Oznaczało to zorganizowanie eksploatacji złóż w nieco bardziej racjonalny i korzystniejszy dla Korony sposób..
Najbardziej produktywne kopalnie, takie jak te w Potosí, Pasco czy Oruro, były bezpośrednio własnością Korony. Z drugiej strony najmniejsze były wykorzystywane przez osoby fizyczne w zamian za podatek stanowiący równowartość jednej piątej uzyskanego podatku.
Cywilizacje przedhiszpańskie już przed podbojem rozwinęły działalność rolniczą i hodowlaną. Hiszpanie nie tylko przejęli władzę, ale także wprowadzili nieznane do tej pory nowe techniki i narzędzia.
Wśród wkładów Hiszpanów wyróżnia się uprawa pszenicy, winorośli czy czosnku. Podobnie wprowadzili zwierzęta, takie jak krowy, świnie czy kury, a także wykorzystanie koni i osłów do prac rolniczych..
Wreszcie jedna z wielkich zmian społecznych wpłynęła na spożycie kukurydzy i koki. Przed podbojem były pokarmem przeznaczonym dla elit, a po przybyciu Hiszpanów stały się masową konsumpcją.
Jauja była siedzibą pierwszego warsztatu włókienniczego, założonego w 1545 roku. Nazwa tych warsztatów brzmiała obrajes..
Rdzenne ludy miały wielką tradycję w wytwarzaniu tych produktów, ale obrajeowie nigdy nie mogli przezwyciężyć ich wyrafinowania. Mimo to jakość była wystarczająca, aby zadowolić rynki miejskie i górnicze..
Właścicielami pierwszych obrajes byli encomenderos, postać, która zmonopolizowała władzę i bogactwo w różnych regionach.
Handel w Wicekrólestw Peru odznaczał się monopolistycznym charakterem. Zgodnie z prawem tylko terytoria hiszpańskie mogły handlować z Wicekrólestwami.
Aby ekonomicznie wykorzystać tę okoliczność, Korona stworzyła w Sewilli w 1503 r. Tzw. Casa de Contratación de Indias. Instytucja ta odpowiadała za zapewnienie przestrzegania monopolu, a także kontrolowanie wszystkiego, co dotyczy handlu.
Z drugiej strony w każdym wicekrólestwie utworzono Sąd Konsulatu, którego zadaniem była kontrola ruchu handlowego.
W ramach Wicekrólestwa Peru działalność handlowa uczyniła port Callao najważniejszą z kolonii aż do końca systemu monopolu.
W 1713 r. Na mocy traktatu z Utrech Hiszpania musiała przyznać Anglii prawo do corocznego wysyłania statków towarowych do portów atlantyckich. Wiele lat później król Carlos III zadekretował wolny handel. W ten sposób pojawiły się nowe porty, które wyparły Callao, takie jak Buenos Aire czy Valparaiso..
Efektywne finanse publiczne były niezbędne, aby kolonie amerykańskie przynosiły zyski Koronie Hiszpańskiej. Jego funkcją było pobieranie podatków, które trafiały do kas metropolii.
Instytucja powołana do pełnienia tych funkcji nosiła nazwę Hacienda Real lub Real Hacienda. Miał trzy rodzaje dziedzictwa: królewskiego, koronnego i prokuratora.
Biorąc pod uwagę wielkość Wicekrólestwa Peru, konieczne było stworzenie skrzynek rozmieszczonych w całym jego przedłużeniu. Po zdyskontowaniu wydatków z każdego obszaru nadwyżka została przesłana do centrali w Limie. Ten, po opłaceniu wydatków wicekrólestwa, wysłał pieniądze do Hiszpanii.
Jeszcze bez komentarzy