Historia, zasady, zastosowania i korzyści agroekologii

4493
Jonah Lester

Plik agroekologia To zastosowanie ekologii w rolnictwie. Powstaje jako podejście wspierające produkcję żywności i innych produktów, poprzez procesy chroniące środowisko i drobnych producentów rolnych..

Uważa się, że wiele zasad agroekologicznych jest tak starych, jak samo rolnictwo (około 10 000 lat), jednak jego niedawna popularność i ekspansja związana jest z niekorzystnymi skutkami społecznymi i środowiskowymi, jakie wywołało tak zwane „rolnictwo uprzemysłowione”..

Ryc. 1. Stosowanie praktyki agroekologicznej zwanej: uprawami współrzędnymi, w tym przypadku pomidory są uprawiane wzajemnie w uprawie kawy. Źródło: Neil Palmer [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) lub CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], za pośrednictwem Wikimedia Lud

Termin agroekologia jest obecnie używany w nauce, a także jako opis zarówno ruchu społeczno-kulturowego, jak i praktyk rolniczych. Wszystkie te znaczenia mają bardzo różne znaczenia.

Podejście agroekologiczne jednocześnie stosuje koncepcje i zasady ekologiczne i społeczne; do projektowania i zarządzania systemami żywnościowymi i rolnymi.

Indeks artykułów

  • 1 Historia agroekologii
    • 1.1 Zielona rewolucja
    • 1.2 Społeczno-środowiskowe skutki zielonej rewolucji
    • 1.3 Ewolucja pojęcia agroekologii
    • 1.4 Podejścia do agroekologii
  • 2 Zasady agroekologiczne
    • 2.1 -Co odróżnia agroekologię od innych podejść do zrównoważonego rozwoju?
    • 2.2 -Zasady agroekologii według FAO
  • 3 Zastosowania agroekologii
    • 3.1 Problemy obecnego modelu produkcji
    • 3.2 Korzyści z agroekologii
    • 3.3 Zróżnicowane systemy agroekologiczne (SAD)
    • 3.4 Obecny trend
  • 4 Odnośniki

Historia agroekologii

Zielona rewolucja

Tak zwana „zielona rewolucja” w rolnictwie, która miała miejsce od lat czterdziestych do siedemdziesiątych XX wieku, była ruchem techniczno-przemysłowym promującym przyjęcie nowych technologii w celu zwiększenia plonów..

Technologie te zasadniczo wiązały się z wdrożeniem następujących strategii:

  • Systemy monokulturowe.
  • Stosowanie ulepszonych odmian roślin uprawnych.
  • Aplikacja nawozów chemicznych.
  • Aplikacja pestycydów syntetycznych.
  • Stosowanie systemów nawadniających.

Strategie te spowodowały wzrost produkcji rolnej w celu wykarmienia rosnącej światowej populacji. Jednak pojawiło się również kilka niezamierzonych szkodliwych konsekwencji.

Skutki społeczno-środowiskowe zielonej rewolucji

Wśród szkodliwych konsekwencji zielonej rewolucji wiemy teraz, że nowe wysokowydajne odmiany rolnicze wyparły tradycyjne odmiany, które były dobrze przystosowane do lokalnych warunków i były źródłem różnorodności genetycznej..

Również zastosowanie wysokowydajnych monokultur, takich jak te używane do produkcji kukurydzy, pszenicy i ryżu, spowodowało obniżenie jakości odżywczej diety człowieka, zastępując owoce, warzywa i tradycyjne uprawy..

Rysunek 2. Produkty roślinne uprawiane agroekologicznie. Źródło: Elina Mark [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], z Wikimedia Commons

Inne skutki dla środowiska wynikające z przyjęcia tych systemów masowej produkcji to: utrata różnorodności biologicznej i siedlisk; zanieczyszczenie zasobów wodnych pestycydami; gleba i woda z powodu nadmiernego stosowania nawozów; zmniejszenie ilości wody dostępnej do nawadniania; pośród innych.

Globalne ruchy ekologiczne ostrzegają przed tym wpływem na środowisko, generowanym przez konwencjonalną działalność rolniczą od lat 60. Jednak te formy światowej produkcji rolnej nadal przeważają..

Ewolucja pojęcia agroekologii

Bensin

Termin agroekologia sięga lat 30. XX wieku i był używany przez rosyjskiego agronoma Bensina, który użył go do określenia wykorzystania metod ekologicznych w badaniach roślin użytkowych..

Jednak termin agroekologia zaczął być interpretowany na bardzo różne sposoby.

W swoim najbardziej klasycznym znaczeniu agroekologia odnosi się do badania czysto ekologicznych zjawisk występujących na polu uprawnym, takich jak relacje drapieżnik / ofiara lub konkurencja między uprawami a chwastami..

Miguel Altieri

Ogólnie rzecz biorąc, agroekologia często obejmuje koncepcje dotyczące bardziej wrażliwego środowiskowo i społecznie podejścia do rolnictwa, koncentrując się nie tylko na produkcji, ale także na zrównoważeniu ekologicznym systemu produkcji rolnej..

Tak zdefiniował agroekologię jeden z najważniejszych teoretyków tej dyscypliny, Miguel Altieri, który dowodzi, że „normatywne” użycie tego terminu implikuje szereg założeń dotyczących społeczeństwa i produkcji, które wykraczają poza granice rolnictwa. pole..

Alexander Wezel i jego współpracownicy

Na wielość interpretacji agroekologii odniósł się Alexander Wezel i jego współpracownicy (2009). Podają, że rozwój agroekologii rozpoczął się jako dyscyplina naukowa w latach 70. i wcześniej..

Następnie w latach 80. jako zbiór „praktyk” i wreszcie jako ruch społeczny w latach 90. Dzisiaj termin „agroekologia” można rozumieć jako:

  • Dyscyplina naukowa.
  • Praktyka rolnicza.
  • Ruch polityczny lub społeczny.

Podsumowując, agroekologia obejmuje różne podejścia do rozwiązywania rzeczywistych wyzwań produkcji rolnej. Chociaż agroekologia początkowo zajmowała się kwestiami produkcji i ochrony roślin, w ostatnich dziesięcioleciach zajmowała się kwestiami środowiskowymi, społecznymi, ekonomicznymi, etycznymi i zrównoważonym rozwojem..

Agroekologia dąży do optymalizacji interakcji między roślinami, zwierzętami, ludźmi i środowiskiem, biorąc pod uwagę aspekty społeczne, którymi należy się zająć, aby zapewnić sprawiedliwy i zrównoważony system żywnościowy.

Podejścia do agroekologii

Obecnie w badaniach agroekologicznych utrzymują się trzy główne podejścia, w zależności od badanej skali:

  • W skali działki i pola.
  • W skali agroekosystemu i gospodarstwa.
  • Badania obejmujące cały światowy system żywnościowy.
Rycina 3. Różnorodność, jedna z przesłanek agroekologii. Źródło: Keith Weller, USDA [domena publiczna], za pośrednictwem Wikimedia Commons

Zasady agroekologiczne

-Co odróżnia agroekologię od innych podejść do zrównoważonego rozwoju?

Agroekologia zasadniczo różni się od innych podejść do zrównoważonego rozwoju pod następującymi względami:

Procesy „oddolne” (oddolnie)

Agroekologia opiera się na procesach „oddolnych” (oddolnie w języku angielskim), co oznacza, że ​​rozwiązania istniejących problemów wynikają z lokalnych i szczegółowych, a następnie skalują się do globalnych i ogólnych.

Innowacje agroekologiczne opierają się na wspólnym tworzeniu wiedzy, łączeniu nauki z tradycyjną, praktyczną i lokalną wiedzą producentów.

Autonomia lokalna

Agroekologia wzmacnia producentów i społeczności jako kluczowych czynników zmian, poprzez poprawę ich autonomii i zdolności dostosowania się do istniejących wyzwań produkcyjnych.

Długoterminowe kompleksowe rozwiązania

Zamiast modyfikować praktyki niezrównoważonych systemów rolniczych, agroekologia stara się przekształcić systemy żywnościowe i rolnicze, zajmując się pierwotnymi przyczynami istniejących problemów w sposób zintegrowany. W ten sposób agroekologia dostarcza kompleksowych i długoterminowych rozwiązań.

Wymiar społeczny

Agroekologia wyraźnie skupia się na społecznych i ekonomicznych wymiarach systemów żywnościowych. Koncentruje się w szczególności na prawach kobiet, młodzieży i ludów tubylczych.

-Zasady agroekologii według FAO

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) określiła szereg 10 kluczowych elementów ze sobą powiązane.

Te 10 elementów stanowi przewodnik dla decydentów i interesariuszy w planowaniu, zarządzaniu i ocenie przejścia na globalny model zrównoważonego rolnictwa..

Każdy z elementów podniesionych przez FAO jest bardzo pokrótce przedstawiony poniżej:

Różnorodność

Dywersyfikacja ma kluczowe znaczenie dla przemian agroekologicznych w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i żywienia przy jednoczesnym zachowaniu, ochronie i wzbogacaniu zasobów naturalnych.

Systemy agroekologiczne charakteryzują się dużą różnorodnością.

Synergie

Tworzenie synergii wzmacnia kluczowe funkcje w systemach żywnościowych, zwiększając produkcję i wiele usług ekosystemowych.

Synergie oznaczają wspólne działania kilku czynników, które wzajemnie się wzmacniają, dając efekt końcowy większy niż suma ich pojedynczych efektów..

Wydajność

Innowacyjne praktyki agroekologiczne produkują więcej przy mniejszym zużyciu zasobów zewnętrznych. W ten sposób minimalizuje się eksploatację zasobów naturalnych w światowej produkcji rolnej..

Sprężystość

Odporność wyraża wysoką zdolność do odbudowy ludzi, społeczności i ekosystemów po negatywnym wpływie. Jest to kluczowy aspekt w osiąganiu zrównoważonych systemów żywnościowych i rolniczych..

Zróżnicowane systemy agroekologiczne są zwykle bardziej odporne, mają większą zdolność do regeneracji po wstrząsach, w tym ekstremalnych zjawisk pogodowych (takich jak susze, powodzie lub huragany), oraz są odporne na ataki szkodników i chorób.

Recykling

Większy recykling podczas procesów rolniczych oznacza redukcję kosztów związanych z tą działalnością gospodarczą i powodowanych przez nią szkód w środowisku.

Wspólne tworzenie i dzielenie się wiedzą

Innowacje w rolnictwie najlepiej odpowiadają na lokalne wyzwania, gdy są tworzone wspólnie w ramach procesów partycypacyjnych. Stąd znaczenie zaangażowania społeczności lokalnych w stosowanie i rozwój tych systemów rolniczych..

Wartości ludzkie i społeczne

Ochrona i poprawa źródeł utrzymania na obszarach wiejskich, równości i dobrobytu społecznego mają zasadnicze znaczenie dla zrównoważonych systemów żywnościowych i rolniczych.

Agroekologia kładzie szczególny nacisk na wartości ludzkie i społeczne, takie jak godność, równość, integracja i sprawiedliwość.

Kultura i tradycja kulinarna

Wspierając tradycyjnie zdrową, zróżnicowaną i odpowiednią kulturowo dietę, agroekologia przyczynia się do bezpieczeństwa żywnościowego i dobrego odżywiania przy jednoczesnym zachowaniu zdrowia ekosystemów.

Odpowiedzialny rząd

Zrównoważone rolnictwo i żywność wymagają przejrzystych, odpowiedzialnych i skutecznych mechanizmów zarządzania na różną skalę, od lokalnej po krajową i globalną.

Te przejrzyste mechanizmy zarządzania są wymogami przy tworzeniu sprzyjającego środowiska, które umożliwia producentom przekształcanie ich systemów zgodnie z koncepcjami i praktykami agroekologicznymi..

Gospodarka o obiegu zamkniętym i gospodarka solidarna

Gospodarka o obiegu zamkniętym oznacza maksymalne wykorzystanie zasobów i ponowne wykorzystanie odpadów w innych procesach.

Tego typu gospodarki, uważane za solidarne, ponownie łączą producentów i konsumentów, zapewniając innowacyjne rozwiązania umożliwiające życie w granicach naszej planety. Agroekologia szuka tego ponownego połączenia.

Ponadto gospodarka o obiegu zamkniętym gwarantuje społeczne podstawy zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.

Rysunek 4. Z rdzy łodygi pszenicy powstają nowe zjadliwe szczepy, które zagrażają wielu odmianom o niskiej różnorodności. Problemy ze szkodnikami nasilają się w modelach intensywnej produkcji. Źródło: Zdjęcie: Yue Jin. [http://www.ars.usda.gov/is/graphics/photos/jun04/k11192-1.htm Numer zdjęcia K11192-1] PD-USGov-USDA-ARS.

Zastosowania agroekologiczne

Problemy obecnego modelu produkcji

Dzisiejsze systemy żywnościowe i rolne odniosły sukces w dostarczaniu dużych ilości żywności na rynki światowe. Jednak generują one negatywne skutki społeczno-środowiskowe ze względu na:

  • Powszechna degradacja ziemi, wody i ekosystemów na świecie.
  • Wysoka emisja gazów cieplarnianych.
  • Utrata różnorodności biologicznej
  • Utrzymywanie się ubóstwa i niedożywienia w krajach nierozwiniętych w połączeniu z szybkim wzrostem otyłości i chorób dietozależnych w krajach rozwiniętych.
  • Presja na źródła utrzymania rolników na całym świecie.

Wiele z tych obecnych problemów jest związanych z „rolnictwem przemysłowym”. Na przykład intensywne monokultury i działki rolne na skalę przemysłową, które obecnie dominują w krajobrazach rolniczych, zniweczyły lokalną różnorodność biologiczną, zwiększając zależność od nawozów chemicznych i toksycznych pestycydów..

Praktyki te prowadzą również do tworzenia bardzo wrażliwych systemów rolniczych..

Rysunek 5. W rolnictwie intensywnym lub przemysłowym pojawiło się wiele długoterminowych problemów, co wskazuje na jego niezrównoważony charakter. Źródło: Soil-Science.info [CC BY 2.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], za pośrednictwem Wikimedia Commons

Korzyści z agroekologii

Wobec wszystkich problemów obecnego modelu przemysłowej produkcji rolnej agroekologia jawi się jako model rolnictwa zrównoważonego, oparty na ochronie środowiska i równowadze społecznej..

Agroekologia rozważa: dywersyfikację gospodarstw i krajobrazów rolniczych, zastępowanie środków chemicznych naturalnymi środkami ulegającymi biodegradacji, optymalizację różnorodności biologicznej i stymulację interakcji między różnymi gatunkami ekosystemów rolniczych.

Wiele rolniczych technik agroekologii obejmuje projektowanie systemów dostosowanych do lokalnych warunków, z wykorzystaniem praktyk o minimalnym wpływie na środowisko, takich jak kompostowanie, hodowla winorośli, zintegrowana ochrona przed szkodnikami i płodozmian..

Ponadto agroekologia obejmuje aspekty społeczne, które wspierają model produkcji rolnej.

Zdywersyfikowane systemy agroekologiczne (SAD)

Zdywersyfikowane systemy agroekologiczne utrzymują węgiel w glebie, promują różnorodność biologiczną, odbudowują żyzność gleby i utrzymują plony w czasie, zapewniając podstawę dla bezpiecznych źródeł utrzymania gospodarstw.

Rysunek 6. Rolnictwo rodzinne, alternatywa, która nadal jest tą o największej produkcji na świecie (producent rodzinny w Salwadorze). Wbrew powszechnemu przekonaniu rolnictwo przemysłowe nie jest tym, które ma najwyższą produkcję. Źródło: flickr.com

Liczne badania wykazały, że SAD mogą konkurować z rolnictwem przemysłowym pod względem całkowitej produkcji, wykazując się szczególnie dobrą wydajnością w warunkach stresu środowiskowego..

Zróżnicowane systemy agroekologiczne sprzyjają również dywersyfikacji zróżnicowanej diety i poprawie stanu zdrowia ludności..

Obecny trend

Konwencjonalne systemy produkcji rolno-przemysłowej spowodowały bardzo negatywne skutki społeczno-środowiskowe, które są teraz widoczne.

Dlatego na całym świecie rośnie zainteresowanie tworzeniem wiedzy mającej zastosowanie do produkcji agroekologicznej (zrównoważonej), rozwojem nowych form współpracy, a nawet nowych relacji rynkowych, które unikają konwencjonalnych obiegów detalicznych..

Uważa się, że większa globalna zachęta polityczna sprzyjałaby pojawieniu się alternatyw dostosowanych do potrzeb regionalnych i lokalnych, oprócz zmiany sposobu produkcji globalnych systemów żywnościowych.

Bibliografia

  1. Altieri, M. (2018). Agroekologia: nauka o zrównoważonym rolnictwie. CRC Press, wydanie drugie, 448 s.
  2. Francis C, Lieblein G, Gliessman S, Breland TA, Creamer N i wsp. 2003. Agroekologia: ekologia systemów żywnościowych. J. Sustain. Agric. 22: 99-118
  3. IPES-Food. 2016. Od jednolitości do różnorodności: zmiana paradygmatu z rolnictwa przemysłowego na zróżnicowane systemy agroekologiczne. Międzynarodowy panel ekspertów ds. Zrównoważonych systemów żywnościowych. www.ipes- food.org.
  4. Tomich, T. P., Brodt, S., Ferris, H., Galt, R., Horwath, W. R., Kebreab, E.,… Yang, L. (2011). Agroekologia: przegląd z perspektywy globalnej zmiany. Annual Review of Environment and Resources, 36 (1), 193-222. doi: 10.1146 / annurev-environment-012110-121302
  5. Wezel, A., Bellon, S., Doré, T., Francis, C., Vallod, D. i David, C. (2009). Agroekologia jako nauka, ruch i praktyka. Recenzja. Agronomy for Sustainable Development, 29 (4), 503-515. doi: 10.1051 / agro / 2009004

Jeszcze bez komentarzy