Plik Kultura minojska, zwana także kulturą przedhelleńską, kulturą egejską, kreteńską lub minojską, rozkwitła na Krecie między 3000 pne. około 1450 pne. Jedna z najczęstszych teorii głosi, że jej pierwsi mieszkańcy przybyli z Anatolii i przybyli na wyspę około 7000 lat pne..
Chociaż istnieją rozbieżności między historykami, kultura minojska jest zwykle podzielona na trzy różne okresy: okres przedpłonkowy, okres przedpałacyny i okres neopalacyjny. We wszystkich za punkt odniesienia przyjęto budowę tzw. „Pałaców”, najważniejszych dzieł architektonicznych tej cywilizacji..
Oprócz tych pałaców jedną z najważniejszych cech minojskich była osiągnięta dominacja morska. Dzięki temu wyspa stała się jednym z najważniejszych ośrodków handlowych na Morzu Śródziemnym, z częstymi kontaktami z innymi cywilizacjami tamtych czasów..
Koniec kultury minojskiej, zdaniem ekspertów, mógł być związany z erupcją wulkanu około 1750 roku pne. Od tego momentu wpływy i znaczenie wyspy zaczęły słabnąć, chociaż w ciągu ostatnich trzech stuleci historii wyspa przeszła kilka wzlotów i upadków..
Indeks artykułów
Nazwa kultury minojskiej była pomysłem brytyjskiego archeologa Arthura Evansa, który odkrył i odkopał Pałac Knossos. Nominacja jest hołdem dla króla Minosa, mitycznego króla Krety.
Kultura minojska sięga 3000 lat p.n.e., chociaż rozkwitła dopiero tysiąc lat później..
Chociaż istnieją pewne rozbieżności między ekspertami, kultura ta jest zwykle podzielona na trzy różne okresy. Pierwszy to tak zwany okres przedpalacowy, czyli przed pałacami, który miałby miejsce między 2600 a 2000 pne..
Następny okres to Protopalacial, czyli pierwsze pałace. Zaczęło się około 2000 roku pne i trwało do 17 000 lat przed naszą erą..
Ostatnim z tych okresów jest Neopalatial, czyli drugie pałace, trwające od 1700 do 1400 pne..
Najpopularniejsza teoria głosi, że pierwsi mieszkańcy Krety pochodzili z Anatolii. Przyjmuje się, że przybyli na wyspę około 7000 roku pne. C. i osiedlili się w różnych częściach terytorium, w tym w Knossos.
Ich konstrukcje były dość proste i początkowo były wykonane z drewna, a później z cegieł mułowych. Użyli narzędzi z kości i kamienia i pozostawili kilka figur kobiecych i męskich przedstawień, którym przypisuje się sens religijny.
W tym pierwszym okresie historii kultury minojskiej mieszkańcy Krety zaczęli ustalać szlaki handlowe z Bliskim Wschodem i Egiptem. Jednym z materiałów, które kupili, była cyna, której na wyspie nie było.
Na tym etapie Kreteńczycy przeszli z gospodarki opartej na rolnictwie do bardziej rozwiniętej, w której główną działalnością był handel..
Niewiele jest danych na temat cech tej cywilizacji sprzed 2700 roku pne, kiedy to zaczęła zyskiwać na znaczeniu w tej części Morza Śródziemnego. Mniej więcej w tym czasie zaczęli używać koła w garncarstwie i rozwinęli mały przemysł metalurgiczny z brązu.
Według ekspertów cywilizacja kreteńska była wówczas zorganizowana w sposób komunalny. Istniał kult płodności, podstawa ich uczuć religijnych.
Jak dotąd nie udało się ustalić, jak wyglądały osadnictwo przedpałackie. Wiadomo natomiast, że domy zostały zbudowane z adobe i kamienia, a ściany zostały pokryte sztukaterią.
Ten drugi okres charakteryzował się trzema głównymi aspektami: pałacami, ceramiką Kamares i wyglądem pisma..
Istnieją dowody na to, że mieszkańcy Krety i Anatolii mieli częsty kontakt, co powodowało wzajemne wpływy. Nie było to jednak przyczyną rozkwitu kultury minojskiej. Wynikało to z wewnętrznej ewolucji gospodarczej i politycznej, bez wpływu zewnętrznego, który wydawał się być ważnym elementem..
Kreta wykorzystała swoje strategiczne położenie we wschodniej części Morza Śródziemnego. Pozwoliło mu to na prowadzenie bardzo skutecznej polityki handlowej, która przyniosła zmiany społeczne. W ten sposób narodziła się własność prywatna, a liczba ludności znacznie wzrosła.
Na tym etapie zaczęto budować wielkie pałace, które charakteryzowały tę kulturę, takie jak Knossos, Festos czy Hagia Triada..
Inną działalnością gospodarczą, która była ważna w tym czasie, była uprawa pszenicy, winorośli i drzew oliwnych, a także hodowla zwierząt. Ostatecznie społeczeństwo wzbogaciło się jako całość, co pozwoliło uniknąć zamieszek i napięć między uprzywilejowanymi a pokrzywdzonymi..
Okres ten uważany jest za szczyt kultury minojskiej. Wtedy właśnie powstały np. Konstrukcje Pałacu w Knossos.
W tym czasie Kreteńczycy zakładali nowe miasta, a na ruinach starych budowano nowe pałace. Miały labiryntowe kształty i składały się z kilku pięter, oprócz monumentalnych Propyleje.
Każde centrum administracyjne zajmowało się dużymi terytoriami. Pomogła w tym poprawa komunikacji, zarówno na lądzie, jak i na morzu. Budowa nowych portów zwiększyła także aktywność handlową tej cywilizacji.
Historycy twierdzą, że system społeczny musiał opierać się na teokracji. Każdy pałac miał króla, który był głową polityczną i religijną. Niektóre teorie sugerują, że mogła istnieć hierarchia między różnymi królami, a Knossos przed nimi.
Kiedy cywilizacja minojska znajdowała się w tym miejscu, około XVII wieku pne, nastąpiła klęska żywiołowa, która przerwała jej rozwój. Istnieje kilka teorii na ten temat, chociaż wiele wskazuje na straszne trzęsienie ziemi.
Kilka pałaców, w tym pałac w Knossos, zostało zniszczonych, chociaż ten ostatni wzrósł ponownie, gdy Achajowie najechali ten obszar z Peloponezu..
Katastrofa naturalna, która wydarzyła się w poprzednim okresie, miała niszczycielski wpływ na cywilizację minojską. Udało im się jednak przezwyciężyć tę katastrofę i odzyskać, a nawet zwiększyć swoją władzę na tym obszarze..
W ten sposób między 1600 a 1400 rokiem pne kreteńskie statki dotarły do Sycylii i kilku wysp na Morzu Egejskim. Te ostatnie podobno znajdowały się w rękach książąt minojskich. Miasto Knossos zostało skonsolidowane jako centrum potęgi wyspy.
Według niektórych greckich legend Kreta stała się talasokracją. Oznacza to, że oparł swoją władzę na obszarze morskim. Legendarną postacią reprezentującą potęgę morską był król Minos, który zdominował greckie morze.
Tak narodziła się legenda Minotaura, tak połączona z postacią Minosa i innych greckich bohaterów.
Zniszczenie Pałacu w Knossos było początkiem końca cywilizacji minojskiej. Nikt nie zna na pewno przyczyny tego zniszczenia. Niektórzy eksperci twierdzą, że było to spowodowane inwazją Achajów, którzy założyli Mykeny na Peloponezie około 1500 roku pne. C. z wyraźnym wpływem kreteńskim.
Inni badacze natomiast uważają, że była to kolejna katastrofa naturalna, która zakończyła tę cywilizację, w tym przypadku erupcja wulkanu Santorini. Było to tak gwałtowne, że pomimo wystąpienia 112 kilometrów od Krety, spowodowało trzęsienia ziemi i fale pływowe w całym regionie. Niektórzy twierdzą, że to był początek legendy o Atlantydzie.
Pomimo tych dwóch teorii prawda jest taka, że Kreteńczycy przetrwaliby kolejne stulecie.
Cywilizacja minojska w pełni rozwinęła się na Krecie, w południowo-wschodniej Grecji. Położone na Morzu Egejskim, we wschodniej części Morza Śródziemnego, jego położenie geograficzne sprzyjało przekształceniu go w potęgę handlową.
Kreta znajduje się w samym centrum komunikacji morskiej między Azją, Europą i Afryką. Najbliższy obszar azjatycki, dzisiejsze wybrzeże Turcji i Bliski Wschód, były siedzibą ważnych królestw. Na południu, w Afryce, znajdował się Egipt, kolejna z najważniejszych cywilizacji tamtych czasów.
W orografii wyspy dominują trzy pasma górskie i, jak mogliby narzekać Kreteńczycy, znajduje się ona w strefie sejsmicznej. Stan ten był również przyczyną powstania wielu jaskiń wykorzystywanych jako schronienie lub miejsca kultu..
Tradycyjnie wszystkie cywilizacje próbowały osiedlić się w miejscach, w których nie brakowało słodkiej wody. Chociaż dziś złoża są rzadkie, w epoce brązu wydaje się, że zasób ten był znacznie bogatszy.
Wydaje się, że rozwój kultury minojskiej wywodzi się od ludów Anatolii, którzy przybyli na wyspę w 7000 rpne. Z kolei minojczycy wywarli ogromny wpływ na kulturę mykeńską.
Pierwsze pałace, po których nie ma pozostałości, powstały między 2000 a 1700 rokiem pne. Niedługo potem, po jego pierwszym zniszczeniu, zaczęły powstawać większe. Najważniejsze były te z Knossos i Phaestos.
Wbrew swojej nazwie budowle te nie pokrywają się z tym, co tradycyjnie w Europie rozumie się jako pałac. Były to miejsca pracy i przechowywania towarów, ośrodki handlu lub miejsca kultu.
Jednym z najbardziej uderzających aspektów dla wszystkich badaczy jest brak mechanizmów obronnych pałaców. Żaden z nich nie miał ścian ani fos, chociaż uważa się, że mieli silną obronę morską.
Eksperci dzielą pismo minojskie na trzy różne etapy: hieroglificzny, liniowy A i liniowy B.
Wiadomo, że składał się z ponad 100 znaków. Do dziś jego znaczenie nie zostało jeszcze rozszyfrowane
Ceramika była jedną z najbardziej rozpoznawalnych działalności minojskich. Gliniane garnki zdobiły niegdyś rysunki elementów z morza. Pomalowano je na różne kolory, podkreślając żółty, różowy i pomarańczowy. Kreteńczycy nauczyli się również glazurować te naczynia.
Handel, obok pałaców i ceramiki, jest kolejnym z elementów charakterystycznych dla tej cywilizacji. Wspomniane już strategiczne położenie wyspy sprzyjało Minojczykom do ustalania szlaków handlowych z sąsiadami..
Chociaż nie wszyscy historycy się z tym zgadzają, wielu zwraca uwagę na wchłanianie elementów kulturowych z różnych miejsc. Najważniejsze wpływy, jakie otrzymali Kreteńczycy, pochodziły z Grecji, Cyklad, Azji Mniejszej, Syrii i Egiptu.
Były to miejsca, z którymi utrzymywali stosunki handlowe, z ciągłą wymianą produktów.
Chociaż nie jest to charakterystyka cywilizacji minojskiej sensu stricto, mit minotaura ukazuje pewne jej cechy, takie jak siła morska, znaczenie byka jako symbolu i samego labiryntu..
Legenda opowiada przede wszystkim o walce o władzę między trzema synami króla Asteriona: Minosem, Sarpedonem i Radamantisem. Pierwszy, gdy zmarł jego ojciec, powiedział swoim braciom, że bogowie chcą, aby był władcą całego pałacu.
Aby pokazać, że cieszy się łaską bogów, poprosił Posejdona, boga morza, o podniesienie byka z wód i złożenie go w ofierze na jego cześć. Bóg to zrobił, ale Minos zmienił zdanie i zostawił go przy życiu. Pasiphae, żona Minosa, zakochała się w zwierzęciu i poczęła z niego minotaura, mitologiczną istotę z ludzkim ciałem i głową byka.
Reakcją Minosa było zbudowanie labiryntu, w którym zamknął minotaura. Każdego roku 14 młodych było składanych w ofierze, aby nakarmić stworzenie. Tezeusz z pomocą Ariadny zabił minotaura i zdołał uciec z labiryntu.
Pisma greckich uczonych już w ich czasach wskazywały, że Kreta stała się talasokracją. Pojęcie to odnosi się do panowania sprawowanego nad morzami i systemu politycznego opartego na tej kontroli.
Talasokracja jest ściśle związana z władzą polityczną i strategiczną uzyskiwaną dzięki kontroli zasobów geograficznych, w tym przypadku dominacji stref morskich..
Niestety dane dotyczące politycznej i społecznej organizacji kultury minojskiej nie są zbyt rozstrzygające..
Biorąc pod uwagę położenie geograficzne wyspy, z górami ponad 2000 metrów oddzielającymi terytoria, jest prawdopodobne, że na początku każde miasto miało niezwykłą autonomię. Wiadomo jednak, że z biegiem czasu Knossos zyskało wyraźną przewagę.
Innym uderzającym aspektem była wojna, a raczej brak odpowiednich struktur. Polityka i wojna zawsze były ze sobą ściśle powiązane, ale w przypadku Kreteńczyków wydaje się, że tak nie jest. Pałace nie posiadały murów ani innych konstrukcji obronnych, podobnie jak inne konstrukcje odkryte na wyspie.
Eksperci twierdzą, że cywilizację minojską można było podzielić na kilka ośrodków administracyjnych. Dokładna liczba nie jest znana, gdyż w zależności od badacza waha się od 3 do 10. Rozmieszczenie geograficzne i ich znaczenie zmieniały się w czasie..
Uważa się, że kultura minojska była jednym z najbardziej egalitarnych ludów starożytności, przynajmniej w swoich początkach. Powoli powstała pewna elita, która kontrolowała władzę polityczną, handlową i religijną..
Znalezione pozostałości sztuki minojskiej dostarczyły wielu informacji o ich cywilizacji. W rzeczywistości jego pałace służyły do podzielenia jego historii na etapy: minojski starożytny lub przedpłatowy, minojski środkowy lub prapałacki oraz minojski późny lub neopalatyczny.
Uważa się, że chociaż nie zostało to w stu procentach udowodnione, że były to rezydencje królów i siedziby rządów, monumentalne budowle znalezione na Krecie zostały ochrzczone jako pałace. Najważniejsze budowle tego typu, wszystkie z wewnętrznymi dziedzińcami, to Knossos, Festos, Malia, Kato Zakros i Gurnia.
Wielkie miasta kreteńskie zaczęły powstawać około 2000 roku pne. W nich, jako najbardziej imponujące centrum, zbudowano imponujące pałace. Zakłada się, że stamtąd regulowano rolnictwo i dystrybucję zasobów. Podobnie służyły jako sklep spożywczy.
Budowle pałacowe były bardzo złożone. Zostały zbudowane z kwadratowego kamienia, a ich wnętrze zostało zbudowane wokół patio i pokoi ozdobionych malarstwem. Składały się również z ogromnych magazynów, dużych klatek schodowych i wysokich platform. Z drugiej strony nie odnaleziono żadnych pozostałości murów obronnych.
Eksperci zwracają uwagę, że pałace spełniały kilka różnych funkcji, od centrum rządowego do siedziby administracyjnej, przechodząc przez funkcje sanktuariów, warsztatów czy magazynów..
Niektórzy historycy nie zgadzają się co do używania terminu pałac na określenie tych konstrukcji i wolą nazywać je „budynkami dworskimi”. Jednak ta propozycja nigdy się nie zakorzeniła.
Kolumna minojska to kolejny z najbardziej charakterystycznych wkładów minojskich. Jest to rodzaj kolumny szerszy u góry niż u dołu. Z tego powodu jest również nazywany odwróconą kolumną.
Były wykonane z drewna i zwykle były pomalowane na czerwono. Podstawa została wykonana z kamienia i bardzo prosta. Ze swojej strony stolica miała kształt okrągłej listwy, przypominającej poduszkę.
Minojczycy zdobyli wielkie umiejętności w posługiwaniu się metalami. Nie odkryli jeszcze żelaza, więc ich najbardziej uderzającymi dziełami była biżuteria ze złota, brązu i miedzi.
Ceramika jest obok pałaców najbardziej znaną manifestacją artystyczną ówczesnych Kreteńczyków. Charakteryzowały się zdobieniem linearnych rysunków różnych figur geometrycznych, takich jak spirale, trójkąty czy krzyże..
W drugim okresie ich cywilizacji pojawiły się również naturalistyczne rysunki ptaków, roślin czy kalmarów..
Niewiele dowodów na rzeźbę pojawiło się we wczesnej kulturze minojskiej. Znaleziono tylko kilka dość prymitywnych postaci humanoidalnych.
Już w okresie paleopalacjalnym rzeźba zaczęła być delikatniejsza. Wiele było związanych z religią, na przykład małe bożki płci męskiej i żeńskiej, które pojawiały się podczas wykopalisk.
To właśnie w okresie neopałatialnym ten rodzaj sztuki znacznie się rozwinął. Jako najpowszechniejsze materiały zaczęto stosować kość słoniową, terakotę i brąz. Na uwagę zasługuje przede wszystkim przedstawienie tzw. „Bogini węży”, kilka postaci z ceramiki szkliwionej, glinianej lub w mniejszym stopniu z kości słoniowej, o charakterze religijnym..
Te postacie kobiece noszą typowe ubrania minojskie i zostały nazwane na cześć węży, które wydają się zwinięte na ich ciałach..
Jak już wspomniano, Kreteńczycy rozwinęli wielką morską działalność handlową. Stało się to podstawą gospodarki i zapewniło wyspie dobrobyt.
Najczęściej odwiedzali wyspy Morza Egejskiego, Egipt i niektóre porty w Azji Mniejszej. W zaledwie trzy dni mogli dotrzeć np. Do delty Nilu, więc wymiana towarów była ciągła.
Jego najważniejsze miasta, takie jak Knossos i Phaestos, posiadały ważne porty. Statki odpływały stamtąd we wszystkich kierunkach, pełne przedmiotów z brązu, ceramiki, oleju lub wina. Podobnie wysyłali swoje nadwyżki rolne oraz produkty tekstylne lub drewniane.
Z krajów, z którymi handlowali, pozyskiwali surowce niedostępne na wyspie, takie jak cyna.
Minojczykom udało się przezwyciężyć trudności, jakie orografia wyspy przedstawiała podczas rozwoju rolnictwa. W ten sposób uzyskali obfite plony pszenicy, oliwek i winogron, a także drzewa owocowe.
Podobnie jak w pozostałej części Morza Śródziemnego, drzewo oliwne i winorośl były wielkim źródłem bogactwa, ponieważ ich owoce były wykorzystywane do produkcji oliwy i wina, które później sprzedawano w innych krajach w okolicy..
Podobnie jak w przypadku innych aspektów historii kultury minojskiej, ich religia przedstawia badaczom wiele zagadek. Nie wiadomo na pewno, jakie były ich rytuały ani jak zorganizowały swoją teologię.
Na ogół zwracali większą uwagę na żywych niż zmarłych, w przeciwieństwie do tego, co działo się w religii egipskiej.
Prawie wszystkie znaleziska związane z tym tematem znaleziono w pałacach, więc eksperci uważają, że były one również ośrodkami kultu. Według tych szczątków wydaje się, że jego najwyższą boskością była Matka Ziemia..
Wielu autorów uważa, że religia minojska była przede wszystkim matriarchalna. Chociaż wiadomo, że istnieli męscy bogowie, żeńskie bóstwa były ważniejsze i liczniejsze.
Analizując znalezione postacie kobiet, przedstawiono różnice między historykami. Dla niektórych byłyby to reprezentacje kapłanek, podczas gdy inni twierdzą, że są różnymi wersjami tego samego bóstwa: Bogini Matki płodności, Pani Zwierząt, Opiekunka domu, Opiekunka upraw itp..
Z drugiej strony, jeśli się pokrywają, to centralne znaczenie tej Bogini Matki i kult płodności rozwinął się wokół jej postaci. Jej najbardziej typowym przedstawieniem była Bogini Węża, zwana także Panią Labiryntu.
Byk był kolejnym z głównych symboli cywilizacji minojskiej, a święto, na którym wykonywano akrobacje ze zwierzęciem, było jego par excellence świętem. Ołtarze minojskie często pojawiają się jako zwieńczone rogami konsekracyjnymi i miały znaczenie religijne.
Niektóre dowody zdają się wskazywać, że minojczycy składali ofiary z ludzi. Dowody znaleziono w trzech religijnych miejscach na wyspie, chociaż ich rytualne znaczenie nie jest znane..
Jeszcze bez komentarzy