ZA zatoczka jest to owalna lub okrągła forma terenu z wąskim wejściem. Na ogół są one małe i mogą występować na wybrzeżach oceanów, rzek i jezior..
Wloty powstają na zbieżnych wybrzeżach, na których od strony morza występuje warstwa materiału bardzo odpornego na erozję, a wewnątrz warstwy bardziej miękkich skał.
Kiedy fale uderzają w twardszą warstwę, generują wąskie wejścia. Następnie wklęsłość jest formowana wewnętrznie, ponieważ bardziej miękkie warstwy szybko ulegają erozji.
Uważa się, że wloty są niezwykle piękne i miały ogromne znaczenie dla zakładania osad ludzkich, ponieważ są bardzo chronione, a ich wody mają tendencję do niewielkich fal..
Pozostałości archeologiczne sprzed ponad 7000 lat zostały znalezione w Ferriter Inlet w Irlandii. Podobnie wiele zatoczek u wybrzeży Anglii i na Morzu Karaibskim służyło jako przystanie dla piratów..
Wśród najbardziej znanych zatoczek znajduje się Lulworth na wybrzeżu Dorset w Anglii. Ponadto wyróżniają się MccWay Inlet na wybrzeżu Kalifornii i Sydney Creek w Australii..
Indeks artykułów
Wloty mają zazwyczaj kształt owalny lub okrągły. Mogą tworzyć się na wybrzeżu oceanów, rzek lub jezior. Są małe, do około 1000 metrów szerokości..
Przedstawiają chronione wejście, które tworzą cyple lub występy. Te przylądki zbudowane są ze skał, które są bardziej odporne na erozję, więc otwory są zwykle wąskie.
Wewnętrznie wloty mają szerszy wlot wykonany z bardziej miękkich materiałów skalnych..
Osady tworzące plaże są przenoszone na kontynent iz kontynentu przez wiatr. Podczas gdy fale są odpowiedzialne za ruch wzdłużny tego samego.
W przypadku wlotów wejście jest dość zamknięte. Dlatego ruch fal może być bardzo powolny. Ta cecha ma tę zaletę, że generuje obszar spokojnych wód, który można wykorzystać do różnych działań..
Jednak gdy wejście do wlotu jest wyjątkowo wąskie, fale prawie się nie poruszają i nie niosą osadu. W rezultacie gromadzą się one i wpływają na jakość wody w zatoczce..
Aby zrozumieć proces powstawania wlotów, trzeba znać czynniki wpływające na morfologię wybrzeży.
Wśród niektórych interesujących nas aspektów mamy:
Rodzaj i charakterystyka skał może określać ukształtowanie terenu, jakie może powstać na danej linii brzegowej. Ze względu na swoją twardość mamy:
Skały magmowe są uważane za jedne z najbardziej odpornych na erozję. Powstają w wyniku schłodzenia i zestalenia magmy. Niektóre przykłady to granit i bazalt.
Są typu osadowego. Powstają w wyniku gromadzenia się i zagęszczania zerodowanych materiałów z powierzchni ziemi. Mamy między innymi piaskowce, kredę i wapień.
Są to nieskonsolidowane materiały z trzeciorzędu. Mogą to być również złoża skał lodowcowych. Niektóre rodzaje to gliny i łupki.
Niektóre skały, takie jak piaskowce i kwarcyty, składają się prawie w całości z krzemionki. Związek ten jest obojętny chemicznie, dzięki czemu ma większą odporność na erozję.
Z drugiej strony żelazo występujące w niektórych piaskowcach i skaleniach może rdzewieć. To sprawia, że są bardziej podatne na erozję morską. Podobnie, w skałach wapiennych karbonatyzację (wietrzenie chemiczne) przyspiesza słona woda..
W zależności od kierunku i sposobu ułożenia skał na wybrzeżu można wyróżnić dwa typy:
Przedstawiają naprzemienne warstwy twardych i miękkich skał. Są ułożone równolegle do wybrzeża. Twarde skały działają jak bariera, która zapobiega erozji bardziej miękkich skał.
Naprzemienne warstwy twardych i miękkich skał są ułożone prostopadle do wybrzeża. W ten sposób miękkie skały są szybko poddawane erozyjnemu działaniu fal..
Wloty powstają w wyniku erozji zgodnej linii brzegowej. W tym przypadku jest warstwa twardych skał zwrócona w stronę morza, a następnie warstwy mniej odpornych skał. Następnie w kierunku kontynentu pojawia się warstwa twardej skały.
Fale erodują najsłabsze punkty tej warstwy. Może wystąpić w małych spoinach lub pęknięciach w klifie. Ze względu na twardość materiału uformowane wejście jest zwykle wąskie.
Oprócz wpływu fal istnieją inne elementy, które przeszkadzają w zerwaniu twardej warstwy. Obejmują one skład chemiczny skał, wpływ deszczu i wzrost roślin. Wszystko to może przyczynić się do szybszego zużycia tych materiałów..
Następnie fale uderzają w bardziej miękkie warstwy skał. Erozja w tym obszarze jest bardzo szybka i wklęsłość się otwiera. Ze względu na obecność warstwy twardej skały w kierunku wnętrza, wloty mają kształt kolisty.
Na jurajskim wybrzeżu Dorset (południowa Anglia) znajduje się system zatok. W tej dziedzinie możliwe było zbadanie faz ich powstawania. To są:
Kiedy zatoka zaczyna się formować, pierwszą rzeczą, która się dzieje, jest erozja najbardziej odpornego materiału. Znajduje się nad morzem, więc fale mogą wpływać na jego słabe punkty.
Na jurajskim wybrzeżu Dorset mamy obszar znany jako Stair Hollow, gdzie widać tylko erozję twardszej warstwy zewnętrznej. Miejsce jest wąskie, więc mniej odporne warstwy wewnętrzne jeszcze nie uległy erozji.
Po utworzeniu otworu fale mogą uderzać w wewnętrzne warstwy. Ponieważ są zbudowane ze skał mniej odpornych na erozję, zaczyna się formować wklęsłość.
Tak jest w przypadku Lulworth Inlet, który ma prawie idealny okrągły kształt.
Może się to zdarzyć na linii brzegowej, na której uformowanych jest kilka ciągłych wlotów. W tym przypadku fale przez długi czas powodują erozję warstw skał. Uwrocie, które definiują wloty, mogą zostać zużyte, powodując ich połączenie.
Sugerowano, że w ten sposób mogła powstać Zatoka Worbarrow. Wskazuje to, że najbardziej zewnętrzna twarda warstwa utworzona przez kamień portlandzki została całkowicie usunięta.
Wloty miały wielkie znaczenie w rozmieszczeniu prehistorycznych osad ludzkich. W przypadku dopływów słodkiej wody istniał bezpieczny dostęp do wody pitnej i higieny. Podczas gdy w typach morskich istniała duża dostępność pożywienia, takiego jak ryby i inne zwierzęta.
W Ferriter Inlet (południowo-zachodnia Irlandia) znaleziono pozostałości archeologiczne sprzed około 7000 lat. Najwyraźniej należeli do społeczności rybackiej, która latem zamieszkiwała zatokę.
Wśród najbardziej znanych zatoczek w niektórych regionach mamy:
W słynnej zatoce Sydney (Australia) na jej południowym brzegu znajduje się Sydney Creek. W tym miejscu powstało angielskie więzienie, które dało początek miastu Sydney.
W rejonie Morza Śródziemnego zatoki nazywane są zatoczkami. Niektóre z najważniejszych to Santa Galdana na Minorce i Caló des Moro na Majorce (Hiszpania). Zatoki Błękitnego Wybrzeża znane są również jako Cala de Port-Miou lub Cala de Morgiou.
Na wyspach Egady (Sycylia) znajduje się Cala Rossa, która swoją nazwę zawdzięcza krwi przelanej przez Kartagińczyków w pierwszej wojnie punickiej.
Wloty są powszechne zarówno na wyspach, jak i na kontynencie. W zatoce Baracoa w prowincji Guantanamo (Kuba) pierwsza europejska osada powstała na wyspie w roku 1511.
W XVII wieku wiele zatoczek było idealnym schronieniem dla statków pirackich, które wędrowały w poszukiwaniu statków towarowych. Korsarze, tacy jak słynny Czarnobrody, schronili się w zatoczkach wyspy Wielki Kajman. Przykładem jest Smith's Cove.
MacWay Inlet w Kalifornii słynie z wodospadów wpadających bezpośrednio do oceanu.
Jedną z najbardziej znanych zatoczek jest Lulworth na brytyjskim wybrzeżu jurajskim. Jest często używany jako przykład formowania się tej cechy geograficznej. Ma prawie idealnie okrągły kształt, z wąskim otworem wyrzeźbionym w wapieniu..
Jeszcze bez komentarzy