Nurt, zasady i krytyka biocentryzmu

Plik biocentryzm jest teorią etyczno-filozoficzną, która postuluje, że wszystkie żyjące istoty zasługują na szacunek dla ich wewnętrznej wartości jako form życia i mają prawo do istnienia i rozwoju. 

Termin biocentryzm powstaje w związku z ujęciami głębokiej ekologii, postulowanymi przez norweskiego filozofa Arne Naessa w 1973 roku. Naess, oprócz wzbudzania szacunku dla wszystkich żywych istot, postulował, że działalność człowieka jest zobowiązana do wyrządzenia jak najmniejszych szkód innym gatunkom.

Te podejścia Naessa są przeciwne antropocentryzmowi, filozoficznej koncepcji, która uważa człowieka za centrum wszystkich rzeczy i postuluje, że interesy i dobro ludzi powinny przeważać nad wszelkimi innymi względami..

Indeks artykułów

• 1 Trendy w biocentryzmie
  • 1.1 Radykalny biocentryzm
  • 1.2 Umiarkowany biocentryzm
• 2 Zasady głębokiej ekologii i biocentryzmu
  • 2.1 Darwinizm według Naessa
  • 2.2 Zasady głębokiej ekologii
  • 2.3 Druga wersja głębokiej ekologii: zreformowany biocentryzm
  • 2.4 Ruch platformy dla zasad głębokiej ekologii
• 3 Krytyka biocentryzmu
• 4 Współczesne ujęcia antropocentryzmu i biocentryzmu
  • 4.1 Podejścia Bryana Nortona
  • 4.2 Podejście Ricardo Rozzi
  • 4.3 Rozzi kontra Norton
• 5 Referencje

Trendy w obrębie biocentryzmu

Wśród zwolenników biocentryzmu są dwie tendencje: postawa radykalna i umiarkowana..

Radykalny biocentryzm

Radykalny biocentryzm postuluje moralną równość wszystkich żywych istot, więc inne żywe istoty nigdy nie powinny być wykorzystywane poprzez przewartościowanie gatunku ludzkiego nad innymi gatunkami.

Zgodnie z tym trendem wszystkie żyjące istoty powinny być „traktowane moralnie”, nie wyrządzając im krzywdy, nie doceniając ich szans na egzystencję i pomagając im dobrze żyć..

Umiarkowany biocentryzm

Umiarkowany biocentryzm uważa, że ​​wszystkie żyjące istoty zasługują na szacunek; proponuje, aby nie wyrządzać celowo krzywdy zwierzętom, ponieważ „mają one duże zdolności i cechy”, ale wyróżniają „cel” dla każdego gatunku, który jest definiowany przez człowieka.

W tym celu człowiek może minimalizować szkody wyrządzone innym gatunkom i środowisku.

Zasady głębokiej ekologii i biocentryzmu

W pierwszej wersji głębokiej ekologii z 1973 roku Naess postulował siedem zasad opartych na szacunku dla życia ludzkiego i pozaludzkiego, które jego zdaniem odróżniają głęboki ruch ekologiczny od dominującego reformistycznego powierzchownego ekologizmu..

Naess zwrócił uwagę, że obecny problem środowiskowy ma charakter filozoficzny i społeczny; który ujawnia głęboki kryzys człowieka, jego wartości, jego kultury, jego mechanistycznej wizji natury i jego przemysłowego modelu cywilizacyjnego.

Uważał, że gatunek ludzki nie zajmuje uprzywilejowanego, hegemonicznego miejsca we wszechświecie; że każda żywa istota jest równie godna i zasługująca na szacunek, jak człowiek.

Darwinizm według Naessa

Naess argumentował, że koncepcja Darwina dotycząca przetrwania najlepiej przystosowanych powinna być interpretowana jako zdolność wszystkich żywych istot do współistnienia, współpracy i ewolucji razem, a nie jako prawo najsilniejszych do zabijania, wykorzystywania lub gaszenia innych..

Naess doszedł do wniosku, że jedynym sposobem przezwyciężenia obecnego kryzysu środowiskowego jest radykalna zmiana paradygmatu kulturowego.

Zasady głębokiej ekologii

Zasady oryginalnej wersji głębokiej ekologii z 1973 roku są następujące:

• Zasada 1. - „Zaprzeczenie koncepcji człowieka w środowisku i zmiana na ideę człowieka ze środowiskiem” w celu przezwyciężenia sztucznej separacji kulturowej i zintegrowania człowieka poprzez istotne relacje z otoczeniem.
• Zasada 2. - „Biosferyczny egalitaryzm” wszystkich gatunków składowych biosfery.
• Zasada 3. - „Ludzki obowiązek wzmacniania różnorodności biologicznej i symbiotycznych relacji między wszystkimi istotami żywymi”.
• Zasada 4. - „Zaprzeczanie istnieniu klas społecznych jako wyrazu formalności nierówności między ludźmi”.
• Zasada 5. - „Konieczność walki z zanieczyszczeniem środowiska i wyczerpywaniem się zasobów naturalnych”.
• Zasada 6. - „Akceptacja złożoności współzależności środowiskowych i ich podatności na działanie człowieka”.
• Zasada 7. - „Promowanie lokalnej autonomii i decentralizacji w politykach”.

Druga wersja głębokiej ekologii: zreformułowany biocentryzm

Od połowy lat 70. powstała grupa myślicieli i filozofów badająca idee Naessa..

Filozofowie tacy jak między innymi Amerykanin Bill Deval, Australijczycy Warwick Fox i Freya Matheus, Kanadyjczyk Alan Drengson i Francuz Michel Serres debatowali nad podejściem do głębokiej ekologii i wnieśli swój wkład w jej wzbogacenie..

W 1984 roku Naess i amerykański filozof George Sessions przeformułowali pierwszą wersję głębokiej ekologii.

W tej drugiej wersji Naess i Sessions usunęli oryginalne zasady 4 i 7; wyeliminował postulat lokalnej autonomii, decentralizacji, a także postawy antyklasowej, biorąc pod uwagę, że oba aspekty nie leżą w ścisłej kompetencji ekologii.

Ruch platformowy dla zasad głębokiej ekologii

Wtedy nadeszło wezwanie Ruch Platformy na rzecz zasad głębokiej ekologii, jako ekologiczna propozycja ośmiu zasad wymienionych poniżej:

• Zasada 1. - „Dobrobyt i rozkwit życia ludzkiego i pozaludzkiego na Ziemi mają wartość samą w sobie. Wartość ta jest niezależna od użyteczności dla celów ludzkich, świata nieludzkiego ”.
• Zasada 2. - „Bogactwo i różnorodność form życia przyczynia się do postrzegania tych wartości i są wartościami same w sobie”.
• Zasada 3. - „Istoty ludzkie nie mają prawa zmniejszać tego bogactwa i różnorodności, z wyjątkiem zaspokojenia swoich żywotnych potrzeb w sposób odpowiedzialny i etyczny”.
• Zasada 4. - „Rozkwit ludzkiego życia i kultury idzie w parze ze znacznym spadkiem populacji ludzkiej. Rozkwit życia innego niż ludzkie wymaga tego zejścia ”.
• Zasada 5. - „Obecna ingerencja człowieka w świat nieludzki jest nadmierna i szkodliwa. Sytuacja nadal się pogarsza przy obecnym modelu rozwoju gospodarczego ”.
• Zasada 6. - Wszystko, co zostało wcześniej powiedziane w Zasadach od 1 do 5, nieuchronnie kończy się w Zasadzie 6, która postuluje: „Konieczność zmiany polityki współczesnych struktur gospodarczych, technologicznych i ideologicznych”.
• Zasada 7. - „Zmiana ideologiczna wymaga zasadniczo docenienia jakości życia, a nie aspirowania do coraz wyższego standardu życia w kwestiach ekonomicznych”.
• Zasada 8.- „Wszyscy, którzy podpisują się pod poprzednimi zasadami, mają obowiązek, bezpośrednio lub pośrednio, podjąć próbę przeprowadzenia niezbędnych zmian w celu włączenia ich do filozoficznej, moralnej, politycznej i ekonomicznej pozycji obecnego modelu”.

Krytyka biocentryzmu

Do krytyków biocentryzmu należy współczesny amerykański filozof i klimatolog, geolog Richard Watson..

Watson w publikacji z 1983 roku stwierdził, że stanowisko Naess and Sessions nie jest ani egalitarne, ani biocentryczne, jak stwierdzono w Zasadzie 3.

Zwrócił również uwagę, że zasady radykalnego biocentryzmu nie są politycznie wykonalne, ponieważ lokalna autonomia i decentralizacja mogą prowadzić do stanu anarchii. Według Watsona ekonomiczne względy przetrwania człowieka sprawiają, że radykalny biocentryzm jest całkowicie nieopłacalny..

Watson zakończył, wskazując, że opowiada się za obroną równowagi ekologicznej korzystnej dla ludzi i całej społeczności biologicznej..

Współczesne ujęcia antropocentryzmu i biocentryzmu

Wśród współczesnych ekologów i filozofów, którzy podjęli filozoficzny problem biocentryzmu, są: Bryan Norton, amerykański filozof, uznany autorytet w dziedzinie etyki środowiskowej, oraz Ricardo Rozzi, chilijski filozof i ekolog, inny intelektualista uznany za pracę nad „etyką biokulturową”..

Podejście Bryana Nortona

W 1991 roku filozof Norton dobitnie wskazał na komplementarność między dwoma podejściami, antropocentryzmem i biocentryzmem. Zwrócił również uwagę na potrzebę jedności między różnymi stanowiskami i grupami środowiskowymi, w ramach wspólnego celu: ochrony środowiska..

Norton wskazał na egalitaryzm biocentryczny jako nierealny, chyba że zostanie uzupełniony postawą antropocentryczną, której celem jest dążenie do dobrobytu człowieka. Wreszcie filozof ten podniósł potrzebę stworzenia nowego „ekologicznego światopoglądu” w oparciu o wiedzę naukową..

Podejście Ricardo Rozzi

W publikacji z 1997 roku Rozzi zaproponował etyczno-filozoficzną wizję, która wykracza poza podejścia antropocentryzmu i biocentryzmu jako tendencji antagonistycznych, aby również zintegrować je w nowej koncepcji jako komplementarne.

Rozzi podjął działania ekologa Aldo Leopolda (1949), filozofów Lynn White (1967) i Bairda Callicota (1989). Ponadto uratował idee zaproponowane przez Biocentryzm w następujących rozważaniach:

• Istnienie biologicznej jedności wśród wszystkich żywych istot jako członków ekosystemów.

„Przyroda nie jest dobrem materialnym, które należy wyłącznie do gatunku ludzkiego, jest wspólnotą, do której należymy”, jak wyraził Aldo Leopold.

• Nieodłączna wartość różnorodności biologicznej.
• Koewolucja wszystkich gatunków. Między wszystkimi gatunkami istnieje pokrewieństwo, zarówno ze względu na ich wspólne ewolucyjne pochodzenie, jak i ze względu na relacje współzależności, które rozwinęły się w czasie..
• Nie powinno być relacji dominacji i zejścia istoty ludzkiej nad przyrodą, której jedynym celem jest wykorzystanie jej.

Z wizji antropocentrycznej Rozzi oparł się na następujących przesłankach:

• Zachowanie różnorodności biologicznej i jej wartość dla przetrwania człowieka.
• Potrzeba nowej relacji człowieka z naturą, nie wyalienowanej ani oddzielnej, ale zintegrowanej.
• Pilna potrzeba wyjścia poza utylitarną koncepcję przyrody i jej bioróżnorodności.
• Etyczna transformacja w celu uzyskania nowego sposobu odnoszenia się do przyrody.

Rozzi kontra Norton

Filozof i ekolog Rozzi skrytykował dwa aspekty propozycji Nortona:

• Ekolodzy i ekolodzy muszą nie tylko dostosowywać swoje projekty do wymagań podmiotów finansujących i dyrektyw polityk środowiskowych, ale także działać zgodnie ze zmianą swoich polityk i kryteriów oraz generowaniem nowych modeli politycznych..
• Rozzi skrytykował „naukowy optymizm” Nortona, stwierdzając, że pochodzenie i rozwój współczesnej nauki zachodniej opiera się na utylitarnej i ekonomistycznej koncepcji natury..

Rozzi zwraca uwagę, że transformacja moralna jest konieczna, aby zbudować nowy sposób odnoszenia się do natury. To nowe podejście do natury nie powinno przypisywać nauce hegemonicznej roli, ale powinno obejmować sztukę i duchowość.

Ponadto stwierdza, że ​​ocena ekologiczna powinna obejmować nie tylko różnorodność biologiczną, ale także różnorodność kulturową; umożliwienie współistnienia perspektyw biocentrycznych i antropocentrycznych. Wszystko to bez ignorowania poważnego wpływu na środowisko, jaki powoduje ludzkość.

W ten sposób Rozzi rozwinął swoje podejście, w którym zintegrował filozoficzne stanowiska antropocentryzm i biocentryzm, proponując je jako komplementarne, a nie przeciwstawne..

Bibliografia

1. Naess, Arne (1973). Płytki i głęboki, dalekosiężny ruch ekologiczny. Podsumowanie. Zapytanie ofertowe. 16 (1-4): 95-100.
2. Naess, Arne (1984). Ruch w obronie głębokiej ekologii. Etyka środowiskowa. 6 (3): 265-270.
3. Norton, Bryan (1991). W stronę jedności wśród ekologów. Nowy Jork: Oxford University Press.
4. Taylor, Paul W. (1993). W obronie biocentryzmu. Etyka środowiskowa. 5 (3): 237-243.
5. Watson, Richard A. (1983). Krytyka antyantropocentrycznego biocentryzmu. Etyka środowiskowa. 5 (3): 245-256.
6. Rozzi, Ricardo (1997). W kierunku przezwyciężenia dychotomii biocentryzm-antropocentryzm. Środowisko i rozwój. Wrzesień 1997. 2-11.