Roman Jakobson (1896-1982) był rosyjskim myślicielem, który wyróżniał się swoim wkładem w dziedzinie językoznawstwa, uznawanym za jednego z najważniejszych lingwistów XX wieku. Był prekursorem w tworzeniu analizy struktury zarówno języka, poezji, jak i sztuki.
Jego wpływ w dziedzinie nauk humanistycznych nastąpił w XX wieku. Jego najważniejszy wkład zaczął się dzięki temu, że należał do Moskiewskiego Koła Językowego, którego był jednym z członków założycieli.
Jakobson mieszkał w Pradze, gdzie odegrał ważną rolę w powstaniu koła językowego w tym mieście. Tam też miał wielki wpływ na rozwój nurtu strukturalizmu.
Jego najważniejsza rola została spełniona, kiedy stworzył model komunikacji, który posłużył jako teoria komunikacji językowej. Teoria ta opierała się zwłaszcza na wyznaczeniu istniejących funkcji w języku.
Indeks artykułów
Nazywał się Roman Osipovich Jakobson. Rosyjski językoznawca urodził się 11 października 1896 roku w wyniku unii Osipa i Anny Jakobson.
Osip, ojciec Romana, był chemikiem i odwiedzał różne grupy intelektualistów. Jego rodzice przywiązywali dużą wagę do edukacji swojego syna, który we wczesnych latach życia nauczył się mówić po rosyjsku i francusku.
Biegle władał sześcioma językami: rosyjskim, francuskim, polskim, niemieckim, czeskim i angielskim. Miał nawet podstawową wiedzę, by bronić się używając norweskiego i fińskiego, języków, których nawet uczył na niektórych lekcjach. Zdobył biegłość w czytaniu w innych językach, zwłaszcza w przypadku dokumentów akademickich.
Poezja i literatura były bardzo obecne w jego życiu od najmłodszych lat. Jego rodzice zorganizowali mu różne recitale poetyckie, wpływając na jego twórczość literacką, aby początkowo zajmował się wierszami w stylu futurystycznym..
Jakobson uzyskał stopień naukowy w Moskwie, w Instytucie Języków Wschodnich Lazareva. Następnie wybrał tytuł magistra na Uniwersytecie Moskiewskim i ostatecznie uzyskał doktorat na Uniwersytecie w Pradze..
W latach dwudziestych Roman Jakobson był profesorem na Uniwersytecie Moskiewskim, gdzie prowadził zajęcia z języka słowiańskiego. Kierował także kilkoma klasami w Moskiewskiej Szkole Sztuki Dramatycznej.
Jego wykłady cieszyły się dużą popularnością wśród ówczesnych uczniów i studentów..
Już pod koniec lat 20. XX wieku Roman Jakobson musiał przenieść się do Pragi z powodu ówczesnych wydarzeń politycznych. Rosyjski językoznawca wybrał czeską stolicę jako nowe miejsce zamieszkania, ponieważ posiadał uniwersytet, w którym znajdował się obszar poświęcony studiom językowym.
To właśnie w Pradze zaczął pogłębiać swoją analizę strukturalizmu. Był profesorem filologii w latach 30. W mieście Brno wygłosił kilka przemówień, w których demonstrował przeciwko nazistom..
Ta pozycja zmusiła go również do opuszczenia Czechosłowacji, gdy Niemcy wkroczyli na ten naród. Aby to zrobić, musiał wrócić do Pragi z Brna i osiedlić się tam przez trzy tygodnie, aż dzięki pomocy znajomych zdołał uciec do Danii. Później osiadł w Oslo (Norwegia).
Na Norwegię Niemcy przybyli również w latach czterdziestych XX w. Zmusiło to Romana Jakobsona do dalszej zmiany miejsca zamieszkania. Najpierw wyjechał do Szwecji, a stamtąd przeniósł się do Stanów Zjednoczonych. Na kontynencie amerykańskim uzyskał stanowisko profesora na Uniwersytecie Columbia.
W Stanach Zjednoczonych cieszył się taką samą aprobatą, jak w Europie. Przybywali do niego uczeni za znajomość ludów słowiańskich, ale także za teorie strukturalizmu.
W 1949 roku Harvard University poprosił o jego usługi, ponieważ rozbudował wydział słowiański. Niektórzy studenci podążyli za nim w jego przeprowadzce, a także zmienili uniwersytety, aby kontynuować zdobywanie wiedzy. W Cambridge został profesorem języków i literatury słowiańskiej.
Jego wygląd fizyczny podkreślały rozczochrane włosy i miał opinię niechlujnego. Jego biuro było znane z dużej liczby dokumentów zdobiących jego biurko, a także książek rozrzuconych po całym pokoju..
Jakobson pracował na Harvardzie do 1967 roku, kiedy to został mianowany profesorem emerytowanym. Od tego momentu był odpowiedzialny za wygłaszanie prelekcji i konferencji w różnych instytucjach. Miał zaszczyt przemawiać w Yale, Princeton lub Brown.
Zmarł w wieku 85 lat w Massachusetts General Hospital w Bostonie.
W tym modelu komunikacji istnieje nadawca, który był odpowiedzialny za przesłanie wiadomości, odbiorca będący odbiorcą oraz wiadomość, która jest przesyłana. Aby ta wiadomość została przesłana, musi istnieć również kod językowy i kanał.
Model komunikacji Romana Jakobsona polegał na zdefiniowaniu sześciu różnych funkcji, jakie spełnia w języku, zwanych także funkcjami procesu komunikacyjnego. Te funkcje, które zdefiniował Jakobson, to te, które według niego pozwoliły na wypracowanie skutecznego aktu komunikacji werbalnej.
Pierwsza funkcja, do której odwołuje się Jakobson, to funkcja referencyjna. Ta funkcja ma związek z kontekstem otaczającym proces. Tutaj została opisana sytuacja, przedmiot lub stan umysłu.
W opisach użytych podczas funkcji referencyjnej zdefiniowano szczegóły i słowa deiktyczne, czyli te terminy, których nie można było zrozumieć bez pozostałych informacji..
Ta część procesu komunikacji dotyczyła przekazu i jego formy według Jakobsona. Termin ten był używany głównie w dziedzinie literatury. Tutaj znaleźliśmy zasoby takie jak rym lub aliteracja (powtórzenie niektórych dźwięków).
Według Jakobsona poezja z powodzeniem połączyła formę i funkcję procesu komunikacyjnego.
Chodziło raczej o osobę odpowiedzialną za przekazanie wiadomości, która najlepiej wypełniła proces komunikacyjny, wykorzystując wykrzykniki i zmiany dźwięków. Elementy te nie zmieniły denotatywnego znaczenia wyrażenia. Służyło to do przekazania większej ilości informacji o wewnętrznym aspekcie nadawcy lub nadawcy wiadomości.
Ten aspekt musiał być bardziej bezpośrednio związany z odbiorcą lub odbiorcą wiadomości. Jakobson odniósł się do tej funkcji, ponieważ wiąże się ona z użyciem wołaczy i rozkazów. Nadawca wiadomości miał otrzymać odpowiedź od odbiorcy wiadomości. Ta reakcja mogłaby być również poprzez działania.
Funkcję tę obserwowano głównie w powitaniach, w nieformalnych rozmowach związanych z pogodą, zwłaszcza gdy nadawca i odbiorca byli obcy lub nie znali się nawzajem..
Funkcja ta dawała również elementy służące do otwierania, utrzymywania, weryfikacji lub zakończenia procesu komunikacji.
Znany był również jako funkcja metajęzykowa lub refleksyjna. Dla Jakobsona oznaczało to użycie języka, czyli tego, co Jakobson określa również jako kod. Użycie języka służącego do dyskusji lub opisu.
W modelu komunikacyjnym Jakobsona przynajmniej jedna z sześciu funkcji była dominującym elementem w tekście lub w procesie komunikacji. Na przykład w przypadku poezji dominującą funkcją była poetyka.
Jakobson po raz pierwszy opublikował te badania modelu komunikacyjnego w Wypowiedzi końcowe: językoznawstwo i poetyka.
Ten model zaproponowany przez Jakobsona miał też kilku przeciwników. Głównym powodem krytyki sześciu funkcji zaproponowanych przez rosyjskiego językoznawcę jest to, że nie wykazywał on zainteresowania czynnikiem gry..
Nawet zdaniem francuskiego językoznawcy Georgesa Mounina był to element, który nie był brany pod uwagę przez badaczy lingwistycznych..
Idee, które przedstawił Jakobson w odniesieniu do językoznawstwa, pozostały aktualne do dziś, odgrywając ważną rolę w dziedzinie języka. Typologia, znaczniki i uniwersalia językowe to idee, które zostały ze sobą powiązane.
Typologia miała związek z klasyfikacją języków w odniesieniu do ich cech wspólnych na poziomie gramatycznym. Ze swojej strony ocena dotyczyła analizy sposobu, w jaki została zorganizowana gramatyka.
Na koniec Jakobson mówił o uniwersaliach językowych, odnosząc się do analizy cech różnych języków używanych na świecie..
Idee i badania Jakobsona wywarły wielki wpływ na czterostronny model zaproponowany przez Friedemanna Schulza von Thuna. Odegrał również ważną rolę w ideach pragmatycznego celu Michaela Silversteina..
Wpływ Jakobsona rozszerzył się na badania etnopoetyki i etnografii komunikacyjnej zaproponowane przez Dell Hymes. Nawet w modelu psychoanalizy Jacquesa Lacana i filozofii Giorgio Agambena.
Przez całe życie był autorem ponad 600 artykułów.
Jeszcze bez komentarzy